Opinie - De Onverenigde Naties

Geschreven door VVN Voorzitter Prof Jan Wouters naar aanleiding van UN Day op 24 oktober 2016.

Vandaag is het de Dag van de Verenigde Naties. Precies 71 jaar geleden, op 24 oktober 1945, trad het Handvest van de Verenigde Naties in werking. Op de ondertekeningplechtigheid in San Francisco op 26 juni 1945 benadrukte de Amerikaanse president Harry Truman, zichtbaar geëmotioneerd, dat het Handvest een bijzondere verantwoordelijkheid legt bij de machtige staten om hun macht in te perken én te gebruiken ten gunste van de wereldvrede: “We all have to recognize – no matter how great our strength – that we must deny ourselves the license to do always as we please.” Het Handvest zou volgens hem enkel werken als de VN-lidstaten vastberaden zijn om er gebruik van te maken:“if we fail to use it, we shall betray all those who have died so that we might meet here in freedom and safety to create it.”

Truman had gelijk. Dat het vandaag niet goed gaat met de VN, ligt in grote mate aan het in de wind slaan van zijn oproep. Vier van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad zijn betrokken bij het conflict in Syrië, maar aan een andere zijde: president Assad krijgt in zijn strijd tegen oppositiegroepen de steun van Rusland met luchtaanvallen, terwijl de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de gematigde oppositie en de Koerden steunen. Op die manier kan de Veiligheidsraad onmogelijk zijn “verantwoordelijkheid voor de handhaving van de internationale vrede en veiligheid” opnemen: het systeem veronderstelt samenwerking tussen de grootmachten.

De situatie in Syrië lijkt na vijf jaar en zeven maanden oorlog uitzichtlozer dan ooit. Hoe kan het dat onder onze ogen meer dan 400 000 mensen sterven, meer dan 7,5 miljoen mensen binnen hun eigen land ontheemd geraakten, 5 miljoen vluchtelingen de grenzen zijn overgestoken en een barbaars verschijnsel als IS zich heeft kunnen nestelen? Wat een kolossaal falen. Inmiddels beschuldigen het Westen en Rusland elkaar van oorlogsmisdaden. De “Verenigde” Naties zijn ver zoek. Toch zullen de grootmachten vroeg of laat, Truman indachtig, beseffen dat ze niet kunnen “do always as [they] please” en zullen ze binnen de Veiligheidsraad een oplossing moeten vinden.

De VN doet inmiddels wat ze kan: zo goed mogelijk humanitaire hulpgoederen aanleveren, onderzoek voeren naar internationale misdaden, diplomatieke lijnen openhouden. Misschien biedt het aantreden op 1 januari van de nieuwe Secretaris-generaal, António Guterres, een sprankeltje hoop. Hoewel de macht van de Secretaris-generaal heel beperkt is, kan hij de internationale gemeenschap een geweten schoppen en vanuit zijn diplomatieke topfunctie helpen om conflicten te voorkomen en op te lossen. Hopelijk maakt Guterres, die tien jaar aan het hoofd van het VN-Vluchtelingenagentschap stond, gebruik van zijn enorme ervaring en moreel gezag om de grootmachten terug tot elkaar te brengen. Hoe nauw de weg daartoe ook moge zijn, er is geen alternatief. De VN is in het leven geroepen om “komende geslachten te behoeden voor de gesel van de oorlog”. Als ze daar in Syrië niet spoedig in slaagt, dreigt ze alle geloofwaardigheid te verliezen. En een wereld zonder Verenigde Naties zou er nog veel slechter aan toe zijn.

_____________________________

Noten

Foto: VN Veiligheidsraad vergadert omtrent het handhaven van internationale vrede en veiligheid, 7 november 2016 – UN Photo/Eskinder Debebe

Zie ook: http://www.demorgen.be/buitenland/als-de-vn-er-niet-spoedig-in-slaagt-de-oorlog-in-syrie-te-stoppen-verliest-ze-haar-geloofwaardigheid-be286535/