Nieuws van de internationale straftribunalen

Internationaal Strafhof

September: op 2 september 2015 is het proces tegen Bosco Ntaganda aangevat voor Trial Chamber VI van het Internationaal Strafhof (DRC). Ntaganda – een voormalige leider van de Force Patriotiques pour la Libération du Congo – wordt beschuldigd van het plegen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid in de Ituri-provincie in 2002-2003, waaronder moord, verkrachting en seksuele slavernij. Enkele weken later, op 29 september 2015, is ook het proces begonnen tegen Jean-Pierre Bemba Gombo, Aimé Kilolo Musamba, Jean-Jacques Mangenda Kabongo, Fidèle Babala Wandu en Narcisse Arido voor Trial Chamber VII. In dit specifiek proces worden de beklaagden evenwel niet beschuldigd van kernmisdrijven, maar wordt hen ten laste gelegd dat ze misdrijven tegen de gerechtelijke administratie hebben gepleegd, in het bijzonder omdat ze getuigen zouden beïnvloed hebben in de zaak tegen Jean-Pierre Bemba Gombo (DRC).

September: nadat Oekraïne (geen verdragspartij bij het ISH) in april 2014 al een verklaring had afgelegd onder artikel 12(3) van het Statuut van het Internationaal Strafhof waarmee het de bevoegdheid van het ISH accepteerde voor vermeende misdaden gepleegd op Oekraïens grondgebied tussen 21 november 2013 en 22 februari 2014, heeft het in september 2015 een nieuwe gelijksoortige verklaring afgelegd waarmee het ook de bevoegdheid accepteerde voor feiten gepleegd op haar grondgebied na 20 februari 2014. Let wel, zulke verklaring houdt niet automatisch in dat de Aanklager ook daadwerkelijk een onderzoek zal opstarten – deze laatste dient nog steeds zelf te beslissen of ze toestemming zal vragen aan het Hof om een onderzoek te openen, al heeft de Aanklager wel een ‘preliminary investigation’ geopend.

September: op 26 september 2015 werd Ahmad Al Mahdi Al Faqi overgedragen aan het ISH door de autoriteiten van Niger (Mali). Al Faqi wordt ervan verdacht in juni-juli 2012 oorlogsmisdaden te hebben gepleegd in Timboektoe (Mali), in het bijzonder door religieuze en historische gebouwen te hebben vernietigd. Dit is de eerste zaak voor het Hof waarin de vernietiging van religieuze en historische monumenten centraal staat. Het aanhoudingsbevel, dat zelf nog maar was uitgevaardigd op 18 september 2015, stelt dat er vermoedelijk sprake was van een niet-internationaal gewapend conflict in de vernoemde periode, waarbij verschillende gewapende groepen de controle over Timboektoe hadden gegrepen en de stad bezetten en daarbij overgingen tot de vernietiging van o.m. verschillende mausolea en een moskee.

November-december: op 13 november 2015 besloot een panel van rechters aangesteld door de Appeals Chamber om de straf van Germain Katanga (DRC) te reduceren, waardoor hij deze volledig had ondergaan op 18 januari 2016. Dit was mogelijk op grond van art. 110 van het Statuut van het Internationaal Strafhof, dat toelaat om de straf te herzien als de persoon er reeds twee derde van heeft uitgezeten. Katanga was op 23 mei 2014 veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf, maar met aftrek van de tijd die hij reeds in voorhechtenis had gezeten, had hij op 18 mei 2015 reeds de vereiste twee derde van zijn totale straf (8 jaar in casu) ondergaan. Factoren die het panel van belang achtte in haar beslissing waren onder meer het feit dat Katanga al heel vroeg meewerkte met het ISH, het feit dat hij duidelijk afstand heeft gedaan van zijn misdrijven en het vooruitzicht van een succesvolle resocialisatie en relokalisatie. Een maand later, op 19 december 2015, werden zowel Katanga als Thomas Lubanga Dyilo (op 10 juli 2012 veroordeeld tot 14 jaar gevangenisstraf) (eveneens DRC) overgedragen aan de Democratische Republiek Congo voor het uitzitten van de rest van hun straf, dit overeenkomstig artikel 103 Statuut ISH en onder toezicht van het ISH. Dit is de eerste keer dat het Strafhof een Staat heeft aangeduid voor de uitvoering van gevangenisstraffen.

December: op 14 december 2016 is het ISH definitief verhuisd naar haar nieuwe, permanente en indrukwekkende gebouwen. Sedert het begin van haar werkzaamheden op 1 juli 2002 was het ISH gehuisvest in tijdelijke gebouwen, waar de Assembly of State Parties reeds in 2007 had beslist dat er een nieuwe permanente locatie gevonden moest worden. Het gehele project werd gefinancierd door de verdragsstaten.

Januari: op 27 januari 2016 gaf Pre-Trial Chamber I de Aanklager de toestemming om een onderzoek te openen naar vermeende kernmisdrijven (in het bijzonder oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid) die zouden zijn gepleegd in Zuid-Ossetië (Georgië) tussen 1 juli en 10 oktober 2008. Dit onderzoek wordt niet gestart na doorverwijzing door een Staat of de VN-Veiligheidsraad, maar op initiatief van de Aanklager zelf op grond van artikel 15 Statuut ISH.

Januari: op 28 januari 2016 is voor Trial Chamber I van het ISH het proces tegen Laurent Gbagbo en Charles Blé Goudé begonnen (Ivoorkust). Allebei worden verschillende misdaden tegen de mensheid ten laste gelegd, waaronder moord, verkrachting en vervolging.

Mechanisme voor Internationale Straftribunalen (MICT)

December: in december 2015 is de eerste retrial voor het MICT aangevat, en dit tegen Stanišić en Simatović. Beiden waren op 30 mei 2013 vrijgesproken door een ICTY Trial Chamber, maar deze uitspraak werd later door de ICTY Appeals Chamber vernietigd en deze laatste Chamber had daarbij meteen een nieuw proces bevolen (nu voor het MICT). Beide beklaagden hebben herhaald voor Pre-Trial Rechter Burton Hall dat ze ook deze keer niet-schuldig pleiten. Het echte proces zal ten gepaste tijde aanvatten voor een MICT Trial Chamber.

Februari: op 9 februari 2016 is Zdravko Tolimir gestorven in het UN Detention Center in Scheveningen (NL). Tolimir was veroordeeld tot een levenslange opsluiting voor onder meer genocide in Srebrenica in 1995, en wachtte op een overbrenging naar een Staat voor de uitvoering van de rest van zijn straf. Een autopsie heeft uitgewezen dat hij een natuurlijke dood is gestorven.

Februari-maart: Serge Brammertz, die sedert 1 januari 2008 Aanklager is van het ICTY, is per 1 maart 2016 door de VN-Veiligheidsraad ook benoemd tot Aanklager van het MICT en dit tot en met 30 juni 2018. Op 1 maart 2016 is bovendien ook rechter Theodor Meron herbenoemd als voorzitter van het MICT, eveneens voor een termijn tot 30 juni 2018. Eerder was rechter Meron voorzitter van het ICTY voor vier termijnen.